ไขความลับที่ยังไม่มีใครรู้"วัคซีนโควิด 19"

สถานการณ์ตอนนี้ มีผู้ติดโควิด 19 สูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ไม่ว่าใครก็ต่างฝากความหวังไว้กับวัคซีนโควิด 19 ซึ่งแต่ละประเทศก็กำลังพัฒนาวัคซีนโควิด 19 กันอยู่ โดยวัคซีนทุกตัวต้องผ่านการศึกษาวิจัย และการขออนุมัติการผลิต วันนี้เราจะพาไปไขความลับของ "วัคซีนโควิด 19" ซึ่งเชื่อว่ามีบางแง่มุมที่คุณอาจยังไม่รู้

ที่มาของข้อมูล : news.thaipbs.or.th, matichon.co.th, thairath.co.th, med.cmu.ac.th, thestandard.co

วัคซีนโควิด 19 มีกี่ประเภท? แต่ละประเภทมีประสิทธิภาพแค่ไหน?

วัคซีนทั้งหมดนี้ถูกอนุมัติให้ใช้ได้แล้วในบางประเทศ แบ่งออกเป็นทั้งหมด 4 ชนิด มีดังต่อไปนี้ วัคซีนชนิดที่ 1 mRNA vaccine
ผลิตจากสารพันธุกรรมของไวรัสที่เป็นต้นตอของโรคโควิด-19 หรือไวรัสซาร์ส-โควี-2 โดยวัคซีนตัวนี้เมื่อฉีดเข้าสู่ร่างกายแล้ว จะเป็นตัวกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัส ซึ่งวัคซีนในกลุ่มนี้ ตัวที่มาแรงที่สุดคือวัคซีนจากบริษัท ไฟเชอร์ ไบโอเอ็นเทค และของบริษัทโมเดอร์นา ประเทศสหรัฐอเมริกา ข้อดีของวัคซีนตัวนี้คือ มีกระบวนการผลิตที่ง่าย ขั้นตอนไม่ยุ่งยาก มีความรวดเร็วและราคาไม่สูง

วัคซีนของบริษัทไฟเซอร์ ไบโอเอ็นเทค ประสิทธิภาพล่าสุดอยู่ที่ประมาณ 95% โดยให้วัคซีน 2 ครั้ง ห่างกัน 3 สัปดาห์ โดยการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ วัคซีนของบริษัทโมเดอร์นา ประสิทธิภาพล่าสุดอยู่ที่ 94% โดยให้วัคซีน 2 ครั้ง ห่างกัน 4 สัปดาห์ โดยฉีดเข้ากล้ามเนื้อเช่นเดียวกัน

วัคซีนชนิดที่ 2 Viral vector vaccine
ผลิตจากการฝากสารพันธุกรรมของเชื้อไวรัสซาร์ส-โควี-2 เข้าไปในไวรัสพาหนะชนิดอื่นๆเช่น adenovirus เพื่อเป็นการพาเข้ามาในร่างกายมนุษย์และทำให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสขึ้นมาได้ โดยวัคซีนกลุ่มนี้ ได้แก่ วัคซีนของบริษัท AstraZenece ร่วมกับ University of Oxford ของประเทศอังกฤษ ซึ่งข้อดีของวัคซีนกลุ่มนี้คือ เป็นวัคซีนที่มีการเลียนแบบการติดเชื้อจากธรรมชาติ ผลิตง่าย มีความรวดเร็ว ราคาไม่สูง แต่มีข้อแม้ว่า ยังไม่มีประสบการณ์ในการใช้ในวงกว้าง และอาจจะเกิดภูมิคุ้มกันที่ไม่ดีนักต่อผู้ที่เคยติดเชื้อไวรัสที่ใช้เป็นพาหะมาก่อน

วัคซีนของบริษัท AstraZeneca จากการศึกษาพบว่าวัคซีนมีประสิทธิภาพโดยเฉลี่ยรวม 70% โดยกลุ่มอาสาสมัครที่ได้รับวัคซีนครึ่งโดส ตามด้วย 1 โดส ประสิทธิภาพของวัคซีนอยู่ที่ 90% และอาสาสมัครกลุ่มที่ได้รับวัคซีน 2 โดส ประสิทธิภาพของวัคซีนอยู่ที่ 60% โดยให้วัคซีน 2 ครั้ง ห่างกัน 4 สัปดาห์ โดยวิธีการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ

วัคซีนชนิดที่ 3 Protein-based vaccine
เป็นวัคซีนที่ประกอบไปด้วยโปรตีนของเชื้อไวรัสซาร์ส-โควี-2 โดยอาจใช้เป็นชิ้นส่วนโปรตีนของไวรัส เช่น โปรตีนส่วนหนาม ข้อดีของวัคซีนชนิดนี้คือผลิตได้ง่าย มีความรวดเร็วและราคาไม่แพง ทั้งยังเคยมีประสบการณ์การใช้มาก่อน แต่อาจจะต้องใช้สารเสริมฤทธิ์เป็นตัวช่วยเพื่อให้การตอบสนองทางภูมิคุ้มกันขึ้น วัคซีนในกลุ่มนี้ได้แก่ วัคซีน Novavax

วัคซีนชนิดที่ 4 Inactivated vaccine
ผลิตโดยการใช้ไวรัสซาร์ส-โควี-2 ที่ถูกทำให้ตายแล้ว วัคซีนในกลุ่มนี้ได้แก่ วัคซีนโคโรนาแวคของบริษัทซิโนแวค จากประเทศจีน ข้อดีของวัคซีนกลุ่มนี้คือ มีการใช้เทคโนโลยีการผลิตที่มีมานาน จึงทำให้มีประสบการณ์และความมั่นใจในการใช้ แต่ข้อจำกัดที่เห็นได้ชัดคือตัววัคซีนอาจมีราคาที่ค่อนข้างสูงเนื่องจากมีกรรมวิธีการผลิตที่มีระบบความปลอดภัยของชีวภาพ โดยล่าสุดในประเทศบราซิลพบว่าประสิทธิภาพของวัคซีนเฉลี่ยอยู่ที่มากกว่า 50.3% โดยให้วัคซีน 2 ครั้ง ห่างกัน 2-4 สัปดาห์ โดยวิธีการฉีดเข้ากล้ามเนื้อ

วัคซีนโควิด 19 ประเภทใด ถูกใช้ไปแล้วมากที่สุด?

จากข้อมูลเมื่อเดือนมกราคม 2564 ทั่วโลกต่างจองวัคซีนไปแล้ว 8.2 พันล้านโดส โดยประเทศแคนาดา และอังกฤษ เป็นประเทศที่จองวัคซีนมากกว่าประชากรในประเทศถึง 3 เท่า ส่วนสหรัฐอเมริกา จองได้ 1.7 เท่าของประชากร

จากการคาดการณ์ของผู้ผลิตวัคซีนจากสถาบัน Serum Institute ในประเทศอินเดีย ผู้ผลิตวัคซีนให้กับโลกสูงสุด ปีละ 2 พันล้านโดส ได้กล่าวไว้ว่า ระยะเวลาเร็วที่สุดที่ทั่วโลกจะได้รับวัคซีนโควิด 19 อย่างเพียงพอ จะอยู่ในปี 2024

เมื่อพิจารณาภาพรวมของประเทศที่ได้ฉีดวัคซีนโควิด 19 ให้กับประชากรไปแล้วพบว่า วัคซีนประเภท mRNA ได้ฉีดไปมากที่สุดในจำนวนราว 8 ล้านคน ถือว่าเป็นวัคซีนที่ถูกใช้ไปแล้วมากที่สุด ในส่วนของประเทศไทยเอง ตั้งเป้าว่าจะฉีดวัคซีนให้ครอบคลุมคนไทยเกินครึ่ง คิดเป็นตัวเลข 33 ล้านคน

ระหว่าง "ประสิทธิภาพ" กับ "ความปลอดภัย" ของวัคซีนโควิด 19 อะไรสำคัญกว่ากัน?

การเลือกวัคซีนโควิด 19 ไม่จำเป็นต้องเลือกวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูงใกล้ 100% แต่อย่างน้อยต้องไม่น้อยกว่า 50% (วัคซีนไข้หวัดใหญ่ที่เราฉีดโดยทั่วไปมีประสิทธิภาพประมาณ 50% ดังนั้น ผู้ที่ได้รับการฉีด ยังอาจเป็นไข้หวัดใหญ่แต่จะไม่รุนแรง และลดอัตราการเสียชีวิต) แต่ปัจจัยสำคัญในการเลือกวัคซีน คือ ความปลอดภัย รวมถึงต้องคำนึงถึง การบริหารจัดการให้ประชาชนเข้าถึงวัคซีนที่ยังมีคุณภาพ เป็นอีกหนึ่งข้อพิจารณาที่สำคัญในการเลือก เพราะวัคซีนบางชนิดจัดเก็บยาก ต้องคำนึงถึงการขนส่งโดยเฉพาะไปในพื้นที่ห่างไกล การเก็บในอุณหภูมิที่ไม่ถูกต้อง ทำให้เสื่อมประสิทธิภาพ ดังนั้น การใช้วัคซีนต้องดูองค์ประกอบนี้ด้วย

การฉีดวัคซีนโควิด 19 ช่วยป้องกันการเจ็บป่วยได้จริงหรือ?

ประโยชน์ของการฉีดวัคซีน ก็คือ ป้องกันการเจ็บป่วย เป็นวิธีสร้างภูมิคุ้มกันที่ปลอดภัยกว่าการติดเชื้อจริง และหยุดการระบาดได้ แต่จำเป็นต้องฉีดทั้งหมด 2 โดส ห่างกัน 3-4 สัปดาห์ ขึ้นอยู่กับชนิดของวัคซีนเพื่อกระตุ้นภูมิคุ้มกัน อย่างไรก็ตาม การวิเคราะห์ผลการวิจัยในขณะนี้ส่วนใหญ่วัดผลลัพธ์เป็นผู้ป่วยที่มีอาการ ดังนั้นจึงสรุปได้ว่าวัคซีนป้องกันอาการป่วยรุนแรง แต่ยังไม่เพียงพอที่จะสรุปว่าวัคซีนป้องกันการติดเชื้อ

หลังจากได้รับการฉีดวัคซีน 19 บวมแดงบริเวณที่ฉีด ปวดหัว อ่อนเพลีย หนาวสั่น แบบนี้เป็นสัญญาณว่าแพ้หรือไม่?

หลังจากได้รับการฉีดวัคซีน อาจมีผลข้างเคียง เช่น ปวด บวม แดง บริเวณที่ฉีด ส่วนอาการในส่วนอื่นจะคล้ายกับอาการของไข้หวัด เช่น หนาวสั่น อ่อนเพลีย ปวดศีรษะ แต่จะดีขึ้นภายในไม่กี่วัน เพราะเป็นสัญญาณการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันในร่างกาย

หลังจากได้รับการฉีดวัคซีนโควิด 19 นานแค่ไหนถึงจะรู้ได้ว่าเกิดอาการแพ้ขั้นรุนแรง?

อาการแพ้ขั้นรุนแรงหลังจากได้รับการฉีดวัดซีนโควิด 19 นั้น มักเกิดขึ้นภายในระยะเวลาเพียงไม่กี่นาที อย่างมากสุดไม่เกิน 1 ชั่วโมงหลังจากร่างกายได้รับสารบางชนิดเข้าไป โดยมีรายงานของทางศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคติดต่อแห่งชาติสหรัฐฯ (CDC) ระบุว่าค่าเฉลี่ยมาตรฐานที่ทำให้เกิดอาการแพ้หลังจากได้รับการฉีดวัดซีนโควิด 19 อยู่ที่ประมาณ 13 นาที

หากเกิดอาการแพ้ขั้นรุนแรงหลังจากได้รับการฉีดวัคซีนโควิด 19 ควรทำอย่างไร?

อาการแพ้ขั้นรุนแรง Anaphylaxis สามารถรักษาได้โดยการให้ยา Antihistamines ควบคู่ไปกับการฉีด Adrenaline ขอยกตัวอย่าง case การฉีดวัคซีนโควิด 19 ของทางสหรัฐอเมริกาและสหราชอาณาจักร ซึ่งจะมีเจ้าหน้าที่ด้านสาธารณสุข คอยเฝ้าสังเกตอาการของผู้ได้รับวัคซีน เป็นเวลาอย่างน้อย 15 นาทีหลังการฉีด เพื่อความปลอดภัย หากผู้ที่ได้รับการฉีดเกิดอาการอะไรขึ้นมา สำหรับผู้ที่มีประวัติเป็นโรคภูมิแพ้ หลังจากได้รับการฉีดวัดซีนจะต้องถูกเฝ้าดูอาการอย่างน้อย 30 นาที (นานเป็น 2 เท่า) สำหรับผู้ที่มีอาการแพ้หลังการฉีดวัคซีนเข็มแรกจะได้รับคำแนะนำว่า ไม่ควรฉีดเข็มที่ 2 เพื่อลดความเสี่ยงที่จะอาการแพ้จะรุนแรงไปมากกว่านี้

10 ประเทศ ที่ฉีดวัคซีนแล้วมากที่สุดในโลก

ประเทศที่มีการฉีดวัคซีนโควิด 19 มากที่สุด ได้แก่ สหรัฐอเมริกา ฉีดแล้ว 24.48 ล้านโดส รองลงมาคือ ประเทศจีน ฉีดไปแล้ว 15 ล้านโดส และสหภาพยุโรป ฉีดแล้ว 9.73 ล้านโดส (ข้อมูล ณ วันที่ 30 ม.ค 64)

10 ประเทศ ที่จองวัคซีนจำนวนมากที่สุดในโลก

ประเทศที่มีการจองวัคซีนโควิด 19 จำนวนมากที่สุดในโลก ได้แก่ อินเดีย จองแล้ว 2,200 ล้านโดส รองลงมาคือ สหรัฐอเมริกา จองแล้ว 1,010 ล้านโดส และสหราชอาณาจักร จองแล้ว 367 ล้านโดส (ข้อมูล ณ วันที่ 30 ม.ค 64)

10 วัคซีน ที่มีการจองแล้วมากที่สุด

วัคซีนที่มีการจองแล้วมากที่สุด ได้แก่ AstraZeneca/Oxford ถูกจองแล้ว 3,036 ล้านโดส รองลงมาคือ Novavax ถูกจองแล้ว 1,314 ล้านโดส และ Pfizer/BioNtech ถูกจองแล้ว 836 ล้านโดส (ข้อมูล ณ วันที่ 30 ม.ค 64)

ตรวจเจอโควิด 19 คุ้มครองเลย เลือกประกันสุขภาพ Finsurance

หวังว่าทุกคนคงได้รู้ข้อมูลเกี่ยวกับวัคซีนในบางแง่มุมที่ยังไม่รู้กันไปแล้ว ก็คงจะเคลียร์ชัดในหลาย ๆ ข้อสงสัย แต่เชื่อว่าพวกเราคงจะได้รับการฉีดวัคซีนในอีกไม่ช้า แต่ในระหว่างนี้ก็ต้องหมั่นดูแลตัวเองให้ดี แต่ถึงอย่างไรก็อย่านิ่งนอนใจ ซื้อประกันสุขภาพที่คุ้มครองโควิด 19 ไว้ก่อนดีกว่า อย่างประกันสุขภาพ ฟินชัวรันส์ ที่ให้ความคุ้มครองครบ ทั้งโรคร้ายต่างๆ โรคฮิตทั่วไป มะเร็งทุกระยะ รวมถึงโควิด 19 ตรวจเจอโควิด 19 คุ้มครองเลย